Lorenz Milton Hart – ‘Larry’
door Cor Franc
We kunnen Lorenz Hart (1895-1943) zonder overdrijving een gigant op het gebied van songteksten noemen, maar in het dagelijks leven was hij een onzekere man. Een te klein lichaam met een te groot hoofd waar áltijd een enorme sigaar uit stak, zorgde voor levenslange frustratie en onzekerheid. Hij was maar van één ding zeker: zijn geniale songteksten, die hij soms in luttele minuten op een servetje of de achterkant van een enveloppe krabbelde.
Tijdens de research over songwriter Cole Porter, voor de eerste American Songbook Musical You’re the Top, ontdekte ik terloops meer over de betekenis van tekstschrijver Lorenz Hart. Ik raakte geboeid door deze geniale kleine man en begon gericht informatie over hem te verzamelen.
Ontmoetingen in de Verenigde Staten met o.a. de dochter van Richard Rodgers en familieleden van Hart, waaronder een neef die fysiek als twee druppels water op hem leek, werd ik steeds meer gefascineerd door de persoon Lorenz Hart, ‘Larry’ voor intimi. Hij bleek een erudiete wereldburger, die volop meehielp ‘de twenties’ zeer ‘roaring’ te maken, maar die zich toch vooral druk maakte om dat ene woordje of een frasering in zijn liedjes.
Met zijn liedteksten veroorzaakte hij in de jaren twintig tot begin veertig van de vorige eeuw een ware aardverschuiving in de wereld van de musical. Hij was de eerste die alledaagse zaken in poëzie omzette als liedteksten.
Hij was tijdgenoot en collega van onder meer Cole Porter en George Gershwin en even beroemd, succesvol.
Achter zijn fantastische songs bleek een fascinerend verhaal verscholen, zijn liedteksten kregen steeds meer een persoonlijke betekenis. Lorenz Hart bleek behalve een dichter, een rusteloze zwerver en een ‘voyeur’, die minstens drie vrouwen ten huwelijk vroeg en door alle drie werd afgewezen. Zijn dwergachtige uiterlijk, gecombineerd met zijn beweeglijkheid en humor, vertederde iedereen die hem ontmoette. Velen vonden hem een troeteldier en wilden dit leuke lelijke mannetje beschermen. Het maakte hem zowel middelpunt als outcast.
Richard (“Dick”) Rodgers, één van de grootste musicalcomponisten van de twintigste eeuw sloot met Larry een 24-jarig artistiek huwelijk dat uiteindelijk tot de grootste successen zou leiden. Maar ook tot zijn ondergang. Dick was vijftien toen ze elkaar ontmoetten, Larry tweeëntwintig. Dick was fris, knap, sportief, van goede komaf. Larry was klein, ongeschoren, slordig gekleed, afkomstig uit een lawaaiig joods gezin met een malafide vader en een immer zorgende moeder die hem blind bewonderde. Zoals Rodgers het uitdrukte: “Toen ik Larry’s huis verliet na onze eerste ontmoeting wist ik dat ik in één middag een carrière had verworven, een beste vriend en een bron van permanente irritatie.” Ook voor Larry was het “liefde op het eerste gezicht”.
Na jaren zwoegen en een wilde periode in Hollywood (vooral voor Larry), begonnen in de jaren dertig hun grote successen op Broadway met musicals aIs Jumbo, On Your Toes, Babes In Arms, I’d Rather Be Right, I Married An Angel, The Boys From Syracuse en Pal Joey. Maar naarmate het succes en de bankrekening groeiden, ging het met Larry èn de relatie met Dick slechter en slechter.
De chaotische Hart schreef zijn briljante teksten altijd en overal, zeer tot ongenoegen van de gedisciplineerde Rodgers, die hem regelmatig moest ‘vangen’ en zelfs opsluiten om hem te dwingen zijn werk te doen. Larry schreef zijn teksten in de taxi, op het toilet, tijdens de grote feesten die hij gaf, onderwijl buitensporig grote Upmann sigaren rokend. Hij haatte zijn werk als het nog moest gebeuren, maar genoot er met volle teugen van als ’t klaar was.
Larry begint steeds meer een dubbelleven te leiden. Aan de buitenkant de gevierde tekstschrijver, en het theaterbeest van Broadway: geestig, geniaal en razendsnel. Van binnen een ongelukkig wezen, geliefd bij iedereen, maar door niemand werkelijk bemind èn gekend. Dat laatste hooguit door zijn teksten, die in toenemende mate op briljante wijze de ironie en pijn verwoordden van de “onbeantwoorde liefde”.
Hij duikt regelmatig onder in een verborgen nachtelijk schaduwleven waarin hij zich overgeeft aan drank, kaarten en orgiastische feesten. Dat laatste overigens meer als voyeur dan als deelnemer. Voor seks is Larry eigenlijk bang. Als hij er al een keer aan toe geeft, stapt hij onmiddellijk uit bed, laat de ontevreden partner liggen en gaat in de badkamer slapen.
Hij is tegelijkertijd op zoek èn op de vlucht. Op zoek naar gezelschap, warmte, liefde … Op de vlucht voor “The Principal” (zijn bijnaam voor Rodgers) zijn familie, de wereld, zichzelf….
Door zijn succes verdiende hij flink veel geld. Iedereen met financiële problemen kon bij hem aankloppen, met welke smoes dan ook. Hij was de grootste feestganger ooit, niemand kreeg de gelegenheid de rekening te betalen in Larry ’s aanwezigheid. Feestjes met meer dan 600 mensen, vooral mensen uit de showbizz elkaar, waren geen uitzondering. Hij was altijd het beweeglijke middelpunt, geestig en trefzeker, totdat hij meestal spoorloos verdween.
Fac Totum in zijn nachtelijke uitspattingen en op vakanties is de duistere “Doc” Bender, een gewezen tandarts die zich heeft vastgezogen aan Larry, zich als zijn “agent” opwerpt en parasiteert op Larry ‘s geld. Hij is de “leverancier van amusement en vermaak”, even losgeslagen en eenzaam als Larry, maar niet te beroerd om in diens kielzog te profiteren van alles wat er voor hem afvalt. En Larry geeft geen donder om geld. Hoe meer hij heeft hoe meer hij het weggooit en verdrinkt. Samen belanden zij langzaam in een niet meer te stuiten “folie à deux”, die Larry steeds meer vervreemdt van de normale buitenwereld.
De gespletenheid van die situatie wordt voor Larry steeds slepender en onhoudbaarder. Hij woont nog thuis bij moeder Frieda, die niets mag weten en ook absoluut niets wíl weten. Pas wanneer zij naar bed is, begint voor Larry de vrijheid. Ook Dick “weet van niets”, wíl van niets weten. Larry wordt steeds eenzamer en onevenwichtiger onder deze druk. Iedereen kent Larry. Maar wie kent Larry ? De relatie met Dick raakt steeds meer verstoord. Naarmate de successen groeien wordt Larry steeds onberekenbaarder, is constant verdwenen als er gewerkt moet worden, als hij wordt teruggevonden is hij dronken. Dick kan niet meer op Larry rekenen, hijwordt een onzekere factor. Bovendien groeit Dick totaal de andere kant op. Een echte “family-man”, getrouwd met een vrouw met stijl en graag verkerend in de hoogste societykringen. Een harde en ambitieuze werker die er “kantooruren” op nahoudt.
Het einde van de samenwerking is onafwendbaar. Dick polst in het geheim een nieuwe partner, Oscar Hammerstein. Deze weigert. Hij wil niet roeren in een “goed huwelijk”. Alleen als Larry absoluut niet meer presteert wil hij wel inspringen. De kans voor Dick komt als Larry een nieuw idee afwijst en hij met Hammerstein Oklahoma kan maken. Een musical die één van de grootste hits aller tijden zal worden. Larry roept hard bravo bij de première, maar verschijnt niet op de party. Hij is innerlijk gebroken. Dick doet een ridderlijke poging Larry weer in het zadel te helpen. Ze zullen weer samenwerken aan een remake van de musical Connecticut Yankee , hun eerste hit jaren geleden. Dát lukt. Maar ondertussen sterft ook Larry’s moeder Frieda. Met haar sterft de laatste rem op zijn aftakeling. Op de première van Connecticut verschijnt Larry stómdronken en heeft Dick maatregelen genomen om Larry niet binnen te laten. De benevelde tekstschrijver weet in een haast slapstickachtige achtervolging aan iedereen te ontglippen. Wat Dick vreesde gebeurt: Larry verstoort de première en moet hardhandig worden afgevoerd. Larry ontsnapt weer. Een klopjacht wordt na afloop op hem ingezet. Het is Alan Jay Lerner, de later beroemde librettist van o.a. My Fair Lady, die Larry vindt. Volkomen knock out, zittend op een stoep in de stromende regen. Daar heeft hij al uren gezeten. Hij wordt spoorslags afgevoerd naar het ziekenhuis waar hij vier dagen later overlijdt.
Zijn laatste woorden: “What have I lived for”.
Wie de geliefde en succesvolle tekstschrijver in werkelijkheid was wist niemand. Hij raakte ervan overtuigd dat door zijn ongeproportioneerde uiterlijk de echte liefde niet voor hem was weggelegd. Het maakte hem tot een rusteloze zwerver, op zoek naar het ware geluk. Hij veranderde meer en meer in een droevig en afgezonderd figuur. Vrienden omschrijven hem wel als de Amerikaanse Toulouse-Lautrec. Drank en de schaduwzijde van het nachtleven werden zijn wereld. De wereldwijsheid, zo aanwezig in zijn liedjes, kon hij zelf niet beleven.